Sınır Gerçeği

NAMIK DURUKAN

 Güney sınırı boyunca uzanan 900 km’lik Suriye sınır hattının bir ucunda Şırnak diğer ucunda ise Hatay yer alıyor. Mardin, Şanlıurfa, Kilis ve Gaziantep ise sınır hattında yer alan diğer kentler. Tabii Hatay son iki yıldır Suriye’de yaşanan iç savaşla birlikte daha çok anılır oldu. Suriye’den göç etmek zorunda kalan ve sayıları yüz binlerle ifade edilen sığınmacılar için bölgede onlarca kamp oluşturulmuş durumda. Çadır kentlerin sayısı ise her geçen gün artıyor.

Son yapılan göçlerle Suriyeliler çadır kentlerden taşarak kapı komşumuz oldu. Maddi durumu iyi olan aileler, nispeten daha rahat bir mekanda yaşıyor; ama Suriye’deki savaşın uzaması onlar içinde büyük tehdit. Ellerindeki avuçlarındakini kaybetme korkusu yaşıyorlar. Sadece canını kurtarıp gelenler ise işyerlerinde, binaların bodrum katlarında, çadırlarda ya da bir göz odada çile dolduruyor.

Reyhanlı huzursuz

Savaş nedeniyle Suriye’den kaçıp Antakya bölgesine gelen ailelerin büyük bölümü Reyhanlı’da yaşıyor. Reyhanlı sadece Suriyeli sığınmacılarla değil 52 kişinin yaşamını yitirdiği, 146 kişinin yaralandığı bombalı saldırı ile de aylarca gündemden düşmedi. Savaştan kaçan Suriyeli ailelerin yoğun göçü nedeniyle ilçede nüfus üçe katlanırken her köşe başında bir Suriyeli satıcıya rastlanıyor. Reyhanlı’da Suriyeli ailelere insani yardım için halk çaba göstermeye devam ederken sınırlardaki göç dalgasının devam etmesi ilçede huzursuzluğu arttırıyor.

Suriyeli sayısı yerli halktan fazla

İlçe merkezinde yaşayan her üç aileden ikisi Suriyeli. Yerli halk, Suriyelilerin gelişi ile düzenlerinin bozulduğunu, iş imkanının ortadan kalktığını söyleyip ilçenin bu yükü kaldıramadığından yakınıyor. İlçede oturan Suriyeli aileler ise kendilerine iş imkanı yaratılmasını, bu duruma fazla dayanamayacaklarını belirtiyor. Buna karşın Suriye’deki savaşın devam etmesi nedeniyle de her gün onlarca aile Türkiye’ye gelmeye devam ediyor. Reyhanlı’ya gelenlere yer tahsis etmek ise en büyük sorun. Kamplara gitmek için yetkililerden yardım isteyen aileleri ise Reyhanlılılar doyuruyor.

İki görüş

Suriyelilerin durumu Reyhanlı halkını da ikiye bölmüş durumda. Bazıları, istemeseler de gelen Suriyelilere kucağını açmaya devam edip her türlü yardımı yapmaya çalışırken bazıları da devletin bu konuda köklü bir çözüm getirmesini istiyor. Suriyelilerin gitmesini isteyenler de azımsanmayacak sayıda.

Mazot kokan kasaba ve köyler

Hatay ve Reyhanlı sadece Suriyeli sığınmacılarla değil sınırdan yapılan kaçak ticaretle de gündemdeki yerini koruyor. Kaçak ticaret ilçede, hatta diyebilirim ki sınır hattında yaşayan herkesin yaşam kaynağı haline gelmiş. Son günlerde güvenlik güçleri ile çatışmaya giren, dağılmaları için  gaz bombaları ile müdahale edilen akaryakıt kaçakçılarının  büyük bölümü de Reyhanlı’da yaşıyor. Suriye’den sadece Reyhanlı’ya bir gecede bin 500 ton kaçak mazot giriyor.

Hacıpaşa mazot cenneti

Reyhanlı’da mazot, en büyük geçim kaynağı olarak her kesimin vazgeçilmezi haline gelmiş durumda. İlçeye bağlı sınır köylerinin hemen hepsinde mazot ticareti yapılıyor. Bir belde var ki adeta mazot cenneti gibi.

Geçen hafta Hatay ve Reyhanlı arasındaki bölgeyi bir uçtan diğer uca gezme fırsatım oldu. Suriye’nin İdlip bölgesine açılan Hacıpaşa beldesindeki görüntü ise tek kelime ile “yok artık” dedirtiyor. Daha önceki gezilerimde gözüme çarpmasa da bu kez sınır boyunca uzanan karayolunun bir bölümüne tel örgü çekilmişti. Sınıra uzanan geçiş noktalarında asker kontrolü olsa da bu kaçak ticareti engellemiyor. İstisnalar kaideyi bozmaz derler ama bir iki aileyi çıkarırsak hemen her aile mazot alışverişi ile uğraşıyor.

Nehire varil salıyorlar

Suriyelilerin sınır hattına kadar varillerle getirdiği akaryakıt, nehirden ipe dizilerek portatif sal yardımı ile karşıya geçiriliyor. Nehirden geçirme sırasında soğuğa aldırmayıp çıplak ve elbisesi ile nehre atlayan insanları da gördüm. Sınır hattında nehrin her iki yakasında varillerle akaryakıt geçiren onlarca kişi zaman zaman sınırda zırhlı askeri araçlarla devriye görevi yapan askerlerle “tavşan kaç tazı tut” şeklinde bir kovalamaca da yaşanıyor.

Telsizli haberciler

Sınırda insanlar adeta körebe oyunu oynuyor. Askerin sınır hattında zırhlı araç ve tanklarla devriye görevi yapması kaçakçı gruplar tarafından yakından izleniyor. Sevkıyatın yapıldığı noktaya askerin yanaşması halinde belirli noktalara konuşlanan telsizli görevli kaçakçılar tarafından anında bilgi veriliyor. Askerin  sevkıyatın yapıldığı noktaya varması ile birlikte kaçakçılar sınırın Suriye kesimine, ya da Türkiye kesiminde kamufle edilmiş noktalara çekiliyor. Askerin sınırdaki manevrasını kısa süre izleme imkanı da buldum. Burada alınan önlemlerin  kaçakçılığı  engellemekten öte daha çok caydırıcı bir görev üstlenme şeklinde olduğu gibi bir izlenim edindim.  

Buradan Türkiye’nin her bölgesine sevkıyat yapılıyor. Sokak aralarında, yol üstünde bile kaçak mazot satılıyor, evler mazot varilleri ile dolup taşıyor. Suriye’den daha önce küçük gruplarla yapılan kaçakçılığın artık yüzlerce, hatta binlerce kişiyle yapılmaya başlandığını anlatıyorlar. Bu kapsamda jandarma ile kaçakçılar arasında meydan muharebesi de yaşanıyor.

Esad’ın varlığı

Son söz: Suriye’de Esad rejimi varlığını sürdürdükçe, savaş ve kaos ortamı devam ettikçe, mülteciler yüzler ve binlerle gelmeye devam ettiği sürece sınırları korumanın zor olduğu net bir şekilde ortaya çıkmış durumda. Hatay’da binlerce kişinin normal iş olarak gördüğü kaçak ticaretin önlenmesi ancak yeni Suriye yönetiminin belirlenmesi ile mümkün olabilecek.

Not: Milliyet gazetesinin Güney ekinden alınmıştır.